BESİNLERİN SİNDİRİMİ VE GÖREVLİ YAPILAR

                  SİNDİRİM NEDİR?

Sindirim: en basit tanımıyla aldığımız besinlerin vücudumuza yararlı hale gelerek kana karışmasına denir.

                  SİNDİRİM SİSTEMİ NEDİR?

Sindirim sistemi: aldığımız besinlerin vücudumuza yararlı hale gelmesini sağlayan sisteme sindirim denir.

           Sindirim'in gerçekleşme şekilleri

Sindirim iki şekilde gerçekleşmektedir;
1- Mekanik Sindirim: Besinleri sadece boyut olarak küçültüyorsak bu mekanik sindirime örnektir. Bu sindirim türüne fiziksel sindirim de denir. Fiziksel değişim konusundan da hatırlayabileceğimiz gibi maddenin özelliği değişmiyor, sadece şeklinde farklılıklar oluşuyorsa bu değişimlere fiziksel değişim diyorduk. İşte mekanik sindirim de aynı anlama gelmektedir. Örneğin büyük ekmek parçalarını dişlerimizde parçalayıp küçük parçalar haline getirmemiz mekanik sindirime örnektir.
Mekanik sindirim olayları:
1- Ağızda dişler yardımıyla besinlerin parçalanması,
2- Midede kasılma hareketleriyle besinlerin bulamaç haline getirilmesi,
3- İnce bağırsakta safra salgısı sayesinde büyük yağ moleküllerinin küçük yağ taneciklerine dönüştürülmesi.
2- Kimyasal Sindirim: Besin parçaları kendilerini oluşturan yapı taşlarına parçalanıyorsa kimyasal sindirim gerçekleşmiştir. Örneğin ekmekte karbonhidrat türü besinler çok bulunur. Karbonhidratlar ise Nişasta, glikoz, laktoz, maltoz gibi yapı taşlarından meydana gelir. Sindirim sonucunda glikoz gibi bir yapı tası elde edildiyse gerçekleşen sindirimin kimyasal olduğu söylenebilir.

                         Sindirim organları ve görevleri

AĞIZ

• Ağız: Besinlerin mekanik sindirimi çiğneme ile gerçekleşir. Karbonhidratların kimyasal sindirimi ise tükürük içerisinde bulunan enzimler sayesinde başlar.
• Yanaklar, dudaklar, küçük dil ve damak tarafından çevrilmiş boşluktur. Ağızda dişler, dil ve tükürük bezleri bulunur.

YUTAK

 • Yutak: Besinlerin ağızdan yemek borusuna iletilmesini sağlar.Yutakta sindirim olmaz.

YEMEK BORUSU

• Yemek Borusu: Besinleri yapısında bulunan kaslar yardımıyla mideye iletir.Yemek borusunda sindirim gerçekleşmez.

MİDE

• Mide: Besinlerin mekanik sindirimi, midenin kasılıp gevşeme hareketi ile devam eder. Kimyasal sindirim ise mide öz suyu içinde bulunan mide asidi ve enzimler tarafından gerçekleştirilir. Böylece, besinler parçalanarak küçük moleküller hâline getirilmiş olur. Proteinlerin sindirimi midede başlar.

İNCE BAĞIRSAK

• İnce Bağırsak: Yağların kimyasal sindirimi burada başlar. İnce bağırsağa gelen pankreas öz suyu ile yağların, karbonhidratların ve proteinlerin sindirimi tamamlanır. Besinler ince bağırsakta en küçük moleküllerine kadar parçalanır. Bu moleküllerin ince bağırsaktan kan damarlarına geçmesi olayına emilim adı verilir. İnce bağırsak, sindirim sistemimizin en uzun bölümüdür.

KALIN BAĞIRSAK

 • Kalın Bağırsak: Besinler içerisinde kalan su, kalın bağırsak tarafından emilir. Atık maddeler ise sindirim sisteminin son bölümü olan anüse gönderilir.

 Yukarıdaki şematizede vücudumuzdaki sindirim organları ve görevleri verilmiştir.Ayrıca bu organların vücudumuzda nerede bulunduklarıda gösterilmiştir bu da bize şu sıralamayı verir.Sindirim:
1-)Ağız
2-)Yutak
3-)Yemek borusu
4-)Mide
5-)İnce bağırsak
6-)Kalın bağırsak
      sıralamasını takip ederek sindirim tamamlanır.
Şimdi sindirim organlarını ve görevlerini öğrendiğimize göre sindirimin nasıl gerçekleştiği hakkında da bilgi sahibi olalım.
Sindirim Nasıl Gerçekleşir? Sindirim bir dizi mekanik ve kimyasal işlemler sonucu gerçekleşir. İlk olarak sindirim ağızda başlar. Ağızda, öncelikle besinler dişler yardımı ile ufak parçalara ayrılarak, mekanik olarak sindirime tabi tutulur. Bu arada, tükrük salgısı ile de besinler bir yandan yumuşatılırken bir yandan da içeriğindeki karbonhidratlar sindirime tabi tutulur. Ağızda çiğnenen besinler yutak yardımı ile yemek borusuna oradan da mideye ulaştırılır. Mide bir yandan kasılıp gevşeyerek mekanik sindirim yaparken bir yandan da mide özsuyu yardımı ile besinlerdeki proteinlerin kimyasal sindirimini gerçekleştirir. Mideden ince bağırsağa geçen besinler artık iyice küçük parçalara ayrılmıştır. İnce bağırsakta besinlerin karbonhidrat, protein ve yağları iyice sindirilerek kana karışmak üzere emilir. Son olarak besinlerden geriye kalan posa kalın bağırsağa ulaşır. Kalın bağırsakta ise posada kalan su ve mineraller emilir. Besin maddelerinin vücudumuz tarafından kullanılmayan kısımları da vücuttan atılmak üzere anüse yollanır.

 

 Yukarıdaki videoda besinleri ve sindirimin gerçekleşmesini izleyebilirsiniz.
http://www.yasinozkutuk.com/video/sindirim-sistemi-animasyon/     yandaki adrese de girerek bir besinin nasıl sindirildiğini animasyon olarak izleyebilirsiniz.

 Ve son olarak besinlerin sindirim esnasında nerelerde sindirime uğradıklarını öğreniyoruz.

                        VİTAMİN NEDİR ?

Vitaminler, sağlıklı yaşamın vazgeçilmez bir parçası olan organik bileşiklerdir. Vitamin Latince yaşam anlamına gelen “vita” sözcüğünden kaynaklanır. Vitaminler yağda ve suda eriyenler olarak iki gruba ayrılır .

YAĞDA ERİYEN VİTAMİNLER : A, D, E ve K vitaminleridir .
SUDA ERİYEN VİTAMİNLER : B grubu vitaminler ile C vitaminidir .

Bu resimde hangi vitamin hangi beinde bulunduğunu görebiliyoruz.

Bu piramitte besinleri vücudumuza yararlılıklarına göre sıralanışını ve tüketim günleri yazmaktadır.

                   Videoyu izleyerek besinlerin vitamince zenginliklerini görebilirsiniz.
  Şimdi kendimizi değerlendirelim aşağıdaki tabloda işaretlenmiş yerleri isimleriyle eşleştirelim.

							2
			1									4
				2
					1									6
3									3				5
			4													7
			5
												6

Yandaki şekilde her harf ayrı bir sindirim organını göstermektedir. Harfleri listedeki organ isimleri ile eşleştirerek yandaki boşluklara yazın.

A………………………………………………  

B…………………………………………………

C………………………………………………  

D…………………………………………………

E………………………………………………   

F…………………………………………………

G………………………………………………  

H………………………………………………

I………………………………………………

Biraz eğlenelim mi? Haydi o     zaman   bulmaca çözelim.

SOLDAN SAĞA:

1.     Sindirimde salgı üretmekle görevli proteinlerin,karbonhidratların ve yağların sindirime yardımcı organ.

2.     Yağları parçalayan salgıyı üretir.

3.     Yağları parçalayan salgıdır.

4.     Besinlerin kana geçtiği yerdir.

5.     Besinlerde kalan fazla su emilerek kana burada geçer.

6.     Sindirim yolunun en geniş kısmıdır.

YUKARIDAN AŞAĞIYA:

1.     Besinlerin fiziksel olarak parçalandığı sindirimdir.

2.    Ağızda besinin ıslanmasını sağlayan salgı.

3.    Sindirim kanalının en başıdır.

4.    Besinlerin mideye doğru ilerlemesinde görevlidir.

5.    Besinlerin kana geçecek kadar parçalanması.

6.    Besinlerin salgılarla parçalandığı sindirim.

7.    Besinlerin ağızdan yemek borusuna itilmesini sağlar